Białoruś: W niedzielę wybory

Są to czwarte w historii niepodległej Białorusi wybory prezydenckie. Uprawnionych do głosowania jest 7 mln 94 tys. wyborców. Głosowanie w 6490 lokali wyborczych trwać będzie w godzinach od 8.00 do 20.00 czasu lokalnego. Wyborom przygląda się ponad 1000 obserwatorów zagranicznych. 

Największe szanse na zwycięstwo ma obecny prezydent Aleksander Łukaszenka. Jest głową Białorusi od 1994 r., od kolejnych wyborów uznawanych przez opozycję i niezależnych obserwatorów za sfałszowane. Krytykowany za stworzenie autokratycznego i scentralizowanego systemu władzy, w którym opozycja polityczna i wolność słowa zostały zmarginalizowane, a gospodarka jest pod kontrolą państwa. W tegorocznym programie wyborczym Łukaszenka zapowiada przejście od ”gospodarki dyrektyw do gospodarki inicjatyw”. W polityce zagranicznej zapowiedział strategię ”równej bliskości” ze Wschodem i Zachodem.

Za najpoważniejszych kandydatów opozycji uważani są Uładzimir Niaklajeu i Andrej Sannikau. Szacuje się, że to właśnie oni mają szansę uzyskać w niedzielnych wyborach prezydenckich największą liczbę głosów - tuż za urzędującym prezydentem.

Uładzimir Niaklajeu - z wykształcenia radiomechanik i filolog, jest poetą i prozaikiem. W 1999 r. wyjechał do Polski z powodów politycznych, mieszkał też w Finlandii, wrócił do Mińska w 2003 r. W 2010 r. stanął na czele kampanii obywatelskiej ”Mów Prawdę!”. Niaklajeu postuluje: rozszerzenie praw parlamentu, wybory (w miejsce mianowania) władz lokalnych. W sferze gospodarczej - rozwój małego i średniego biznesu, przejrzystą prywatyzację. W stosunkach z Rosją postuluje zachowanie tych uzgodnień, które są korzystne dla Białorusi i wspólną integrację dwóch krajów do Europy.

Andrej Sannikau - dyplomata, od 1991 r. w MSZ Białorusi (w 1995 r. - wiceminister), podał się do dymisji w 1996 r. w proteście wobec polityki Łukaszenki. Od tego czasu - uczestnik wielu inicjatyw opozycji. W 2008 r. stanął na czele kampanii obywatelskiej ”Europejska Białoruś” postulującej wejście Białorusi do UE. W sferze gospodarki proponuje wzrost udziału sektora prywatnego do 70 proc. PKB, w ciągu trzech lat przekazanie robotnikom 20 proc. akcji przedsiębiorstw. Jako cel polityki zagranicznej wskazuje wejście Białorusi do UE w ciągu 5-7 lat (nie do NATO), przy strategicznym partnerstwie z Rosją.

Aleś Michalewicz - z wykształcenia politolog, był szefem Zjednoczenia Studentów Białoruskich. W latach 2004-2008 wiceszef partii BNF. Jego program to ”strategia ewolucyjnej modernizacji” w gospodarce. Michalewicz zapowiada zachowanie neutralności Białorusi, ”przyjacielskie stosunki z Rosją i krajami WNP” przy ”strategicznym partnerstwie z UE”, szeroką autonomię dla mniejszości narodowych.

Mikoła Statkiewicz - podpułkownik rezerwy, w 1993 r. usunięty z wojska za sprzeciw wobec umów umożliwiających kierowanie żołnierzy białoruskich do stref konfliktu za granicą. Jest szefem komitetu organizacyjnego na rzecz stworzenia Białoruskiej Partii Socjaldemokratycznej (Narodnej Hramady). Wielokrotnie stał na czele demonstracji przeciw Łukaszence, w 2005 r. skazany na trzy lata ograniczenia wolności, zwolniony w 2007 r. W programie zapowiada: reformę edukacji zgodnie ze standardami UE, likwidację obecnego systemu kontraktowego między pracownikiem a pracodawcą, ulgi i gwarancje państwa dla inwestorów.

Ryhor Kastusiau - wiceszef partii Białoruski Front Narodowy (BNF) o programie niepodległościowym i narodowym. W programie postuluje m.in.: ”przejście od autorytarnego systemu władzy prezydenckiej do republiki parlamentarnej”, rozwiązanie KGB; w polityce zagranicznej wyjście z państwa związkowego z Rosją i wejście do UE jako ”punkt orientacyjny”.

Jarosław Romańczuk - ekonomista, wiceszef opozycyjnej Zjednoczonej Partii Obywatelskiej, narodowości polskiej. Jest szefem Centrum Analitycznego Strategia. Hasło jego programu wyborczego brzmi ”Zbudujemy nowe, zachowamy - najlepsze”. Romańczuk zapowiada stworzenie miliona nowych miejsc pracy poprzez: rozwój średniego i małego biznesu, inwestycje zagraniczne, możliwość komercyjnego obrotu ziemią. Jego postulaty w polityce zagranicznej to: partnerskie relacje z Rosją (w tym ruch bezwizowy), strefa wolnego handlu z UE, wstąpienie do Światowej Organizacji Handlu do 2013 roku.

Wital Rymaszeuski - z wykształcenia inżynier budownictwa, współprzewodniczący komitetu organizacyjnego na rzecz stworzenia partii Białoruska Chrześcijańska Demokracja. W programie zapowiada wybieralność władz lokalnych, trzykrotnie mniejszą liczbę urzędników. Państwo ma aktywnie wspierać rodziny - w tym przyjąć programy zmniejszenia liczby aborcji i rozwodów. Rymaszeuski postuluje program zwalczania skutków katastrofy czarnobylskiej. W polityce zagranicznej - neutralność i przyjazne stosunki z UE i Rosją.

Dwaj kandydaci nie są związani z ugrupowaniami demokratycznymi. Wiktar Ciareszczanka to szef stowarzyszenia małego i średniego biznesu. W programie skupia się na gospodarce i krytyce władz za wzrost cen i politykę kredytowo-pieniężną.

Dźmitry Wus - szef firmy Trivium. W programie porównuje system wyborczy Białorusi do ”systemu wyborczego Niemiec lat 30. XX wieku”. Druga teza programu mówi o konieczności rozmów z Rosją o odnowieniu korzystnych dla obu krajów stosunków gospodarczych.

Na podstawie: PAP, IAR