Alkohol i papierosy wśród nastolatków
Badanie HBSC dotyczy zachowań związanych ze zdrowiem wśród nastolatków w wieku 11, 13 i 15 lat. Ogłoszony raport to wynik ankietowania przeprowadzonego w 45 państwach w 2018 roku. Na Litwie wzięło w nim udział 4 tys. nastolatków.
27 proc. dziewczynek i 31 proc. chłopców co najmniej raz w miesiącu pali papierosy. Wśród 13-latków jest to odpowiednio 12 i 13 proc., wśród 11-latków – 3 i 5 proc. Połowa 15-latków i co trzeci 13-latek zna smak tytoniu. W porównaniu z poprzednim badaniem, wykonanym w 2014 r., liczba palących 15-latków zwiększyła się.
Co trzeci litewski 15-latek upił się co najmniej dwa razy w życiu. Częściej (35 proc.) zdarza się to chłopcom, ale upijają się też dziewczynki (30 proc.). Litwę pod tym względem wyprzedzają tylko Dania i Walia. Co prawda, w porównaniu z badaniem sprzed czterech lat sytuacja uległa poprawie. W 2014 r. 41 proc. chłopców i 33 proc. dziewczynek wskazało, że upiło się co najmniej dwa razy w życiu.
Co piąty litewski nastolatek przyznał się też, że w ciągu minionego miesiąca upił się co najmniej jeden raz. Jest to jeden z najwyższych wskaźników, plasujący Litwę w pierwszej dziesiątce wśród 45 państw.
Co najmniej dwa razy w życiu upiło się 1 proc. 11-letnich dziewczynek i 3 proc. chłopców. Wśród 13-latków wskaźnik ten wynosi odpowiednio 8 i 9 proc.
Prof. Kastytis Šmigelskas z Litewskiego Uniwersytetu Nauk Medycznych, który kierował badaniami HBSC na Litwie, ocenił, że sytuacja ulega nieco poprawie, ale nasz kraj nadal pod względem używek wśród nastolatków jest w niechlubnym gronie liderów. Jego zdaniem, jedną z przyczyn wzrostu liczby palących 15-latków jest pojawienie się e-papierosów. Młodzież traktuje je tak samo jak tradycyjne.
Tomas Vaičūnas, lektor Litewskiego Uniwersytetu Nauk Medycznych zauważa, że są one nawet łatwiej dostępne. „Choć na Litwie obowiązują ograniczenia sprzedaży papierosów elektronicznych, są one stosunkowo łatwo dostępne, niekoniecznie sposobem legalnym. Nastolatki kupują je na przykład w sklepach internetowych w Chinach i na innych rynkach, gdzie są one sprzedawane bez problemów. Pod tym względem nie ma pełnej kontroli, a zapewnienie jej jest trudne” – powiedział T. Vaičiūnas.
Jako osobna kategoria e-papierosy zostaną uwzględnione dopiero w kolejnym badaniu, w 2022 roku.
Prof. Kastytisa Šmigelskasa niepokoi, że 15-latki tak często sięgają po alkohol. I choć na Litwie w 2018 roku został wprowadzony zakaz sprzedaży alkoholu osobom poniżej 20. roku życia, dorośli zamiast zdyscyplinować młodzież, zgadzają się kupić alkohol. „Uczniowie, młodzież zdobywają go przez pośredników. Taki mechanizm kontroli, kiedy sprzedaż jest zakazana, a picie i palenie – nie, powoduje, że w niektórych miejscach, na przykład podczas studniówek, nie ma zakazu spożywania. Choć wszyscy uświadamiamy sobie, że są tam osoby, które ze względu na wiek, nie powinny tego robić” – ocenia koordynator badań.
Naukowiec zaznaczył, że na spożywanie alkoholu wpływ ma obyczajowość. Najwyższe wskaźniki są w Danii, Szkocji i Walii, gdzie na przykład piwo jest traktowane jak zwykły napój, a nie alkohol.
T. Vaičiūnas z kolei wyraził nadzieję, że wprowadzone na Litwie ograniczenia okażą się skuteczne – w ciągu ostatnich trzech lat spożycie alkoholu wśród dorosłych zmniejszyło się, więc może przełoży się to również na poprawę sytuacji wśród nieletnich, którzy w swoich zachowaniach naśladują starszych.
Na podstawie: BNS, lsmuni.lt
