95 lat temu urodził się Zbigniew Herbert
Zbigniew Herbert urodził się 29 października 1924 r. we Lwowie. Studiował polonistykę na tamtejszym Uniwersytecie Jana Kazimierza. W czasie wojny zaangażowany był w działalność konspiracyjną, należał do AK. Po wojnie studiował ekonomię w Krakowie, a także prawo i filozofię w Toruniu. Zadebiutował późno, bo w 1956 r., tomem „Struna światła”.
Po debiucie szybko zyskał dużą popularność. Wydał m.in. tomy: „Hermes, pies i gwiazda”, „Studium przedmiotu”, „Napis” i – najbardziej znany – „Pan Cogito”.
W stanie wojennym i latach 80. jego twórczość, zwłaszcza z tomu „Raport z oblężonego miasta”, zyskała niezwykła popularność. Wiersze Z. Herberta były traktowane jak manifesty oporu przeciwko władzy komunistycznej. Jego wiersz „Przesłanie Pana Cogito” trwale zapisał się w powszechnej świadomości Polaków.
Zbigniew Herbert był też autorem esejów, w których ujawniła się jego rozległa wiedza humanistyczna – „Barbarzyńcy w ogrodzie” (1962 r.) i „Martwej natury z wędzidłem” (1993 r.) oraz dramatów zebranych w tomie „Wybór poezji. Dramaty” z 1973 r.
W swojej twórczości podejmował problemy moralno-filozoficzne, odwołując się zawsze do humanistycznej tradycji Europy. Jego poezja nawiązuje często do uniwersalnych wartości, historii, mitologii i sztuki. Łączy klasycyzm z doświadczeniami awangardy, patos z humorem i ironią, a intelektualny dyskurs z prostotą języka.
Pisarz angażował się w działalność opozycyjną, bronił strajkujących robotników, działał w Solidarności, a po wprowadzeniu stanu wojennego wspierał demokratyczne działania. Apelował o nowoczesną edukację narodową. Był krytykiem układu Okrągłego Stołu.
Nazywany „kronikarzem XX wieku”, Z. Herbert w twórczości odwoływał się do mitologii, historii starożytnej i wzorców klasycznych. Przenosił symbole historyczne do świata współczesnego i przedstawiał ich nową interpretację. Wiele jego esejów zostało zainspirowanych podróżami.
Wybór wierszy Zbigniewa Herberta, jako jedynego z polskich poetów, znalazł się w prestiżowym zbiorze „An Introduction to 50 Modern European Poets”, obok utworów takich twórców jak Charles Baudelaire czy Josif Brodski.
Pisarz był laureatem licznych wyróżnień literackich, między innymi Nagrody Fundacji im. Kościelskich, niemieckiej Nagrody im. Petrarki oraz Literackiej Nagrody Jerozolimy. Otrzymał także prestiżowy Złoty Mikrofon przyznawany przez Polskie Radio. Od końca lat 60. XX wieku należał do grona najpoważniejszych kandydatów do Literackiej Nagrody Nobla.
Zmarł w Warszawie, 28 lipca 1998 roku. Został pochowany na warszawskich Powązkach.
Rok 2018, decyzją Sejmu, był obchodzony jako Rok Zbigniewa Herberta. Posłowie napisali w uchwale: „W epoce kryzysu wartości i głębokiego zwątpienia (...) zawsze stał po stronie zasad (...) jasno odróżniających pojęcie dobra i zła. Był uosobieniem wierności – samemu sobie i słowu”.
Dziś W Pałacu Rzeczypospolitej, siedzibie Biblioteki Narodowej w Warszawie, spotkają się miłośnicy twórczości Zbigniewa Herberta, jego rodzina i przyjaciele, aby wspólnie świętować 95. rocznicę urodzin jednego z największych poetów XX wieku. Podczas uroczystego wieczoru zaproszeni goście wysłuchają jego wierszy w interpretacji Elizy Borowskiej – aktorki teatralnej i filmowej. Gościem specjalnym wieczoru będzie polsko-szwedzki dziennikarz i pisarz, laureat tegorocznej Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki – Maciej Zaremba Bielawski, przyjaciel Herberta, autor – wraz z żoną, poetką Agnetą Pleijel – szwedzkiego tłumaczenia „Raportu z oblężonego miasta”.
Na podstawie: IAR, KAI
