91 lat temu w Wilnie koronowano obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej


Koronacja obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej w Wilnie, fot. nac.gov.pl
2 lipca 1927 roku w Wilnie arcybiskup metropolita warszawski i prymas Królestwa Polskiego kard. Aleksander Kakowski koronował w obecności Józefa Piłsudskiego i Ignacego Mościckiego obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, zwanej też Madonną Wileńską lub Ostrobramską Matką Miłosierdzia.






Historia pierwszego obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej sięga początku XVI wieku. 2 października 1503 roku, za panowania króla Aleksandra Jagiellończyka, którego Wilno było ulubioną stolicą, dokończono budowę murów obronnych otaczających miasto. Na bramach miejskich, średniowiecznym zwyczajem, umieszczano obrazy świętych. Bramę Miednicką, czyli Ostrą, ozdobił wizerunek Najświętszej Maryi Panny. Nie był to jednak ten sam obraz, który dzisiaj znajduje się w Kaplicy Ostrobramskiej.

Obraz, który znamy dzisiaj został wykonany na zamówienie magistratu m. Wilna w drugiej połowie XVI wieku u jednego z mieszkających w Wilnie artystów malarzy, którego nazwisko nie jest nam znane.

Pierwotnie obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej nie posiadał kaplicy, a był tylko wpuszczony we wnękę w murze i zasłaniany okiennicami w czasie niepogody. Przed obrazem znajdowała się mała drewniana galeryjka, na którą można było wejść po wąskich schodach, umieszczonych z boku przy murze. Dopiero w 1654 roku, karmelici, którzy w 1621 roku zajęli klasztor, a w 1626 kościół św. Teresy, uzyskali od miasta pozwolenie na objęcie obrazu w swe posiadanie. Zdjęli obraz znad bramy, przenieśli do kościoła i umieścili w pierwszej kaplicy po prawej stronie wielkiego ołtarza. Jednocześnie zaczęli zbierać ofiary na budowę kaplicy nad Ostrą Bramą.

Po najeździe moskiewskim na Wilno w 1655 roku rozpoczął się szczególny kult wizerunku Matki Boskiej. W 1671 roku odbyło się uroczyste przeniesienie obrazu do nowo wybudowanej, drewnianej kaplicy. Po pożarze w 1715 roku kaplica spłonęła, ale obraz cudem udało się uratować. Jak mówi legenda, został wyniesiony z ognia przez młodego zakonnika. Rok później kalicę odbudowano jako murowaną.

W 1794 roku przy Ostrej Bramie miało miejsce starcie oddziału wojsk rosyjskich szturmujących Wilno z obrońcami miasta (powstańcami Jasińskiego). Podczas tych zajść ucierpiały kaplica i wizerunek. W czasie zaborów w samej kaplicy i pod nią miały miejsce patriotyczne manifestacje, szczególnie podczas powstania styczniowego. Kult Matki Boskiej Ostrobramskiej stał się wówczas częścią polskiego ruchu niepodległościowego, wymierzonego przeciw rosyjskiemu zaborcy.

Kult Matki Boże Ostrobramskiej został spopularyzowany dzięki „Panu Tadeuszowi” Adama Mickiewicza. W inwokacji narrator utworu kieruje słowa do Matki Boskiej Ostrobramskiej, prosząc ją o łaskę powrotu emigrantów do Polski: „Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy i w Ostrej świecisz Bramie! (…)”. 

Pierwszą sukienkę wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej otrzymał około 1671 roku – była to srebrna, pozłacana szata. Od 1849 roku charakterystyczną ozdobę obrazu stanowi wielki, odwrócony sierp srebrnego półksiężyca z wygrawerowanym napisem „Dzięki Tobie składam Matko Boska za wysłuchanie próśb moich, a proszę Cię, Matko Miłosierdzia, zachowaj mnie nadal w łasce i opiece Swojej Przenajświętszej W. I. J. 1849 roku”.

Pismo z prośbą o zgodę na koronację obrazu przedłożył papieżowi Piusowi XI arcybiskup wileński Romuald Jałbrzykowski. W liście podkreślano wielką liczbę łask otrzymywanych dzięki modlitwie przed obrazem, odwołano się także do wydarzenia z 1920 roku, gdy papież Pius XI, wówczas Achille Ratti Nuncjusz Apostolski w Polsce, odwiedził Ostrą Bramę i odprawił tam mszę św.

W 1927 roku Jan Rutkowski dokonał renowacji obrazu. 2 lipca 1927 odbyła się koronacja Madonny, której dokonał metropolita warszawski, kardynał Aleksander Kakowski. W uroczystościach uczestniczyli m.in. Józef Piłsudski i Ignacy Mościcki. Do koronacji użyto nowych, sporządzonych ze złota koron, ufundowanych ze składek społecznych. Insygnia te zaginęły w czasie II wojny światowej.



Na podstawie: pl.wikipedia.org, kurierwilenski.lt