85. rocznica urodzin Jarosława Marka Rymkiewicza
Jarosław Marek Rymkiewicz urodził się 13 lipca 1935 roku w Warszawie.
Pierwotnie nosił nazwisko Szulc, będąc synem Hanny z Baranowskich, lekarki, oraz prozaika Władysława Szulca. W połowie lat 40. pod wpływem doświadczeń wojennych rodzina zdecydowała się odrzucić niemieckie nazwisko, zastępując je pseudonimem literackim, jakim w dwudziestoleciu międzywojennym podpisywał się Władysław – było to nazwisko rodowe jego matki. Po wojnie Rymkiewiczowie zamieszkali w Łodzi, gdzie poeta ukończył szkołę średnią, a następnie studia na polonistyce Uniwersytetu Łódzkiego. W 1994 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych. Był pracownikiem Instytutu Badań Literackich PAN oraz członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
W 1964 roku podpisał list kilkuset pisarzy polskich skierowany przeciwko Listowi 34. Literaci, w tym Rymkiewicz, wyrazili protest przeciwko „zorganizowanej kampanii, oczerniającej Polskę Ludową”, uprawianej w prasie zachodniej oraz w Radiu Wolna Europa.
W latach 70. poeta zaczął sympatyzować z opozycją demokratyczną, publikować na emigracji i w drugim obiegu. Po latach rozliczył się z prokomunistycznego zaangażowania, między innymi w wywiadzie dla Jacka Trznadla do „Hańby domowej” w 1985 roku. W tym samym roku został usunięty z Instytutu Badań Literackich PAN za działalność opozycyjną.
Po roku 1989 twórca komentował życie społeczne i polityczne.
W 2010 roku wszedł w skład komitetu poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich.
Jego debiut książkowy miał miejsce w roku 1957 – stanowił go tom wierszy zatytułowany „Konwencje”. To z pewnością tytuł bardzo znaczący, w którym odbija się zasadniczy zamysł twórczy poety. Zamiłowanie do konwencji, uznanie jej za literacką wartość, sygnalizuje, iż poeta jest zwolennikiem klasycyzmu. Deklarację tę zawarł także w książce „Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie”.
Innymi najbardziej znanymi zbiorami jego wierszy są m.in. „Co to jest drozd”, „Ulica Mandelsztama”, „Moje dzieło pośmiertne”, „Zachód słońca w Milanówku” czy ostatni tomik z 2017 roku – „Metempsychoza. Druga księga oktostychów”.
Rymkiewicz to także ceniony eseista historycznoliteracki oraz historyczny. Wydał zbiory esejów poświęconych historii literatury, przede wszystkim twórczości romantyków, w tym Juliuszowi Słowackiemu i Adamowi Mickiewiczowi. Tworzył też – wymyślone przez siebie – eseje biograficzne w formie encyklopedii. Jeden z nich został poświecony Bolesławowi Leśmianowi.
Osobnym rozdziałem w twórczości Jarosława Marka Rymkiewicza są jego dzieła teatralne, jak „Eurydyka”, „Odys” czy „Ułani”.
Jarosław Marek Rymkiewicz jest laureatem wielu prestiżowych wyróżnień literackich, w tym Nagrody Literackiej Nike, Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza, Nagrody Literackiej im. Juliana Tuwima. W 2010 roku został uhonorowany Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. „Gazeta Polska” przyznała mu tytuł „Człowieka Roku 2011”. W kwietniu 2015 roku pisarz został laureatem Nagrody Literackiej Warszawy, ale odmówił jej przyjęcia. Decyzję uzasadnił zachowaniem prezydent stolicy Hanny Gronkiewicz-Waltz po katastrofie w Smoleńsku. W 2016 roku odebrał Honorową Nagrodę imienia Prezydenta Lecha Kaczyńskiego.
W zeszłym roku zaś otrzymał Nagrodę Mediów Publicznych w kategorii Słowo. Podczas uroczystej gali dziennikarz i krytyk literacki Krzysztof Masłoń powiedział o laureacie, że „absolutem dla niego jest wolność, w jego rozumieniu oznaczająca niezgodę na to, co nas spotyka w sporze z losem, także pojmowanym metafizycznie”.
Osobie Jarosława Marka Rymkiewicza został poświęcony w 2012 roku film dokumentalny Grzegorza Brauna zatytułowany „Poeta pozwany”. Ponadto twórczość poety stała się przedmiotem licznych opracowań i monografii, jak np. „Kultura i egzystencja w twórczości Jarosława Marka Rymkiewicza” autorstwa Adama Poprawy, publikacja spod pióra Marzeny Woźniak-Łabieniec „Klasyk i metafizyka” oraz praca zbiorowa „Spór o Rymkiewicza”, której redaktorem był Tomasz Rowiński.
Na podstawie: PAP, culture.pl, merlin.pl
