697. urodziny Wilna: festiwal świateł, wystawa, warsztaty i wykłady
Litewskie Muzeum Sztuki i Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego zapraszają do Wileńskiej Galerii Obrazów, w której otwarta zostanie wystawa „Pierwszy raz po litewsku: nazwa Wilno w Katechizmie Mikołaja Daukszy (Mikalojus Daukša)”. Będzie to trzecia ekspozycja przygotowana w ramach międzynarodowego cyklu „Najważniejsze znaki historii Wilna” na lata 2018–2022, poświęconego jubileuszowi 700-lecia Wilna.
Na wystawie zaprezentowane zostanie pisemne źródło, w którym po raz pierwszy zapisana została nazwa Wilna po litewsku. Najwcześniejszy znany dotąd zapis pochodzi z wydanego w Wilnie w 1595 roku Katechizmu Mikołaja Daukszy. Na okładce książki nazwa obecnej litewskiej stolicy została zapisana w lokalnej odmianie litewskiego – jako „Wilniuie” (pełna napis brzmi: Katekizmas. Ižspaustas Wilniuie Metusę vžgimimo Wieszpaties 1595).
Przetłumaczony przez M. Daukšę Katechizm hiszpańskiego jezuity Jakuba Ledesmy jest uznawany za pierwszy litewski druk katolicki i pierwszą książkę w języku litewskim, wydaną i wydrukowaną na terenie Wielkiego Księstwa (wcześniejsze druki były wydawane w Prusach). Eksponowana na wystawie książka jest jedynym zachowanym egzemplarzem pierwszego wydania Katechizmu, który przechowywany jest w Bibliotece Uniwersytetu Wileńskiego. Katechizm wpisany został na krajową listę UNESCO „Pamięć Świata”.
697. urodziny Wilna to nie jedyna okazja, z której prezentowany jest katechizm. W tym roku mija 425 lat od wydania książki, a także 450 lat od założenia biblioteki uniwersyteckiej. Ponadto 2020 rok został ogłoszony na Litwie Rokiem Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Otwarcie wystawy odbędzie się w piątek, 24 stycznia, o godz. 17. Będzie ją można oglądać jedynie przez tydzień, do 31 stycznia do godz. 15.
Wystawie towarzyszyć ma cykl wydarzeń. Podczas wernisażu odbędzie się dyskusja kulturoznawców, w której wezmą udział prof. Viktorija Daujotytė, dr hab. Ingė Lukšaitė, prof. Eugenija Ulčinaitė i dr Darius Kuolys. Rozmowę moderować będzie dr Aurimas Švedas.
W sobotę, 25 stycznia, o godz. 18.30 odbędzie się koncert „Pod znakiem Mikalojusa Konstantinasa Čiurlionisa” w wykonaniu pianistki Aleksandry Žvirblytė, saksofonisty Petrasa Vyšniauskasa oraz aktorki Jūratė Vilūnaitė. We wtorek, 28 stycznia, o godz. 17 dr Darius Kuolys wygłosi wykład poświęcony Mikołajowi Daukszcie i jego roli w Wielkim Księstwie Litewskim.
W weekend wieczorami (godz. 18–23) na dziedzińcu Wileńskiej Galerii Obrazów będzie można zobaczyć również instalację świetlną „Smilgos” Andriusa Karklysa. To jeden z prawie 30 tego typu projektów, które w nadchodzący weekend będzie można podziwiać w stolicy w ramach Wileńskiego Festiwalu Świateł. Po raz drugi impreza ta organizowana jest w związku z urodzinami miasta. Więcej informacji na temat festiwalu można znaleźć tutaj.
Do wspólnego świętowania urodzin Wilna zaprasza także Pałac Wielkich Książąt Litewskich. W piątkowe popołudnie będzie można wysłuchać dwóch wykładów tematycznych poświęconych historii wileńskiego zamku oraz dawnej biżuterii produkowanej w Wilnie. W sobotę odbędą się warsztaty edukacyjne dla dzieci i młodzieży. Będzie można także zwiedzić zamek. Część wydarzeń jest bezpłatna, na wszystkie wymagana jest wcześniejsza rejestracja.
Data urodzin Wilna nawiązuje do pierwszej pisemnej wzmianki o mieście. 25 stycznia 1323 r. wielki książę litewski Giedymin wystosował listy do papieża Jana XXII oraz do mieszkańców Lubeki, Bremy, Magdeburga, Kolonii i innych miast. Napisał, że Wielkie Księstwo Litewskie jest bardzo tolerancyjne wobec chrześcijan i że to wyłącznie krzywdy wyrządzone przez zakon krzyżacki stoją na przeszkodzie przyjęcia chrztu. Giedymin w swoim liście zaprosił rycerzy, kupców, lekarzy, rzemieślników i wszystkich chętnych, by przybyli do Wielkiego Księstwa Litewskiego, prowadzili handel, wyznawali swoją wiarę bez żadnych ograniczeń. Zapewnił m.in., że chłopi przez dziesięć lat będą mogli uprawiać ziemię, nie płacąc podatków, kupcy zwolnieni zostaną od jakichkolwiek ceł i opłat.
Po raz pierwszy obchody urodzin Wilna zostały zorganizowane w 2018 roku. Jak zapowiadał wówczas samorząd, mają się stać tradycją. Za 3 lata, w 2023 roku przypada 700-lecie pierwszej wzmianki o Wilnie.
Na podstawie: madeinvilnius.lt, ldm.lt, inf. wł.
