60 lat zespołu Mazowsze

Zespół Mazowsze został powołany do życia dekretem Ministerstwa Kultury i Sztuki 8 listopada 1948 roku. Jego zadaniem miała być "troska o tradycyjny repertuar ludowy, oparty na pieśniach, przyśpiewkach i tańcach wsi mazowieckiej oraz regionalnej tradycji artystycznej", co zlecono wówczas Tadeuszowi Sygietyńskiemu.

Jednakże idea zespołu zrodziła się na długo przed dekretem. Tadeusz Sygietyński, wybitny kompozytor, aranżer i miłośnik folkloru, oraz Mira Zimińska-Sygietyńska, jego towarzyszka życia i aktorka przedwojennej sceny, przyrzekli sobie w ruinach bombardowanej Warszawy, że jeśli przeżyją wojnę, założą zespół.

O ile dla aktorki filmowej i kabaretowej dziedzina wydawała się odległa, o tyle dla jej męża była realizacją dawnych marzeń. Zimińska porzuciła karierę aktorską i zajęła się sprawami organizacyjnymi. Sygietyński komponował na podstawie oryginalnych ludowych pieśni i latami zdobywanego doświadczenia (lektury rozpraw Oskara Kolberga, współpraca z radiem, teatrem, z młodzieżą). Przetrząsali wiejskie chaty. Zimińska w poszukiwaniu tradycyjnych strojów, Sygietyński - uzdolnionej młodzieży.

Na siedzibę zespołu wybrano podwarszawską posiadłość z początku XX wieku, nazwaną na cześć żony pierwszego właściciela - Karolinem. Pod koniec 1948 roku do pałacu w Karolinie zaczęły zjeżdżać pierwsze grupy młodzieży z okolicznych wiosek i miasteczek. 6 listopada 1950 roku odbyła się premiera.

Już w 1951 roku Mazowsze wyruszyło na podbój świata, zaczynając od jedynie słusznego w tych czasach kierunku - ZSRR. Po trzech latach polskie władze zezwoliły na wyjazd zespołu za "żelazną kurtynę". Mazowsze zdobyło Paryż 1 października 1954 roku. Sześć lat później przepłynęło Atlantyk.

W 1955 roku zmarł prof. Tadeusz Sygietyński. Rysowały się najczarniejsze scenariusze. Rozważano nawet rozwiązanie zespołu. "Gdyby nie Mira, nie byłoby Sygietyńskiego ani Mazowsza - napisał Marian Hemar, poeta i przyjaciel zespołu, po wojnie mieszkający w Londynie.

"Nie ma w tym krzty przesady" - mówi dziś dyrektor zespołu Jacek Kalinowski.  "To ona, Mira Zimińska-Sygietyńska, po śmierci profesora przejęła dyrektorską pałeczkę. To ona uczyniła Mazowsze takim, jakie jest dziś. To dzięki niej na przestrzeni lat rozszerzono program do 40 regionów etnograficznych, opracowano niezbadane wcześniej pieśni religijne, patriotyczne i inne. To dzięki niej Mazowsze zdobyło światową sławę. Kierowała zespołem ponad 40 lat, poświęcając bez reszty swój talent, doświadczenie i życie. Zmarła 26 stycznia 1997 roku".

Koniec kolejnego etapu w historii Mazowsza nastąpił 1 sierpnia 2006 roku. Tego dnia zmarł Stanisław Jopek - pierwszy solista zespołu i jego gwiazda. Śpiewał w 36 językach, m.in. tak egzotycznie brzmiących jak chiński, japoński, fiński czy arabski. Jego szlagier - "Furman" - był ciągle tą samą piosenką, w tym samym klimacie. Przez nią też otrzymał żartobliwy tytuł Pierwszego Furmana Rzeczypospolitej. Po śmierci Miry Zimińskiej był dyrektorem zespołu.

Repertuar Mazowsza wykroczył poza regionalizm, choć twórcy taką właśnie zakładali koncepcję. Do współpracy zaproszono ekspertów i choreografów. Dla Mazowsza tworzyli m.in. Elwira Kamińska, Eugeniusz Papliński, Zbigniew Kiliński, Michał Jarczyk oraz obecny choreograf - były solista baletu - Witold Zapała. Śpiewny charakter repertuaru został wzbogacony o nowe regiony, tańce i kostiumy. Obecnie Mazowsze prezentuje stylizowany folklor, opracowany w formie przedstawienia o wielkim ładunku ekspresji. Artystyczny wizerunek zespołu tworzy charakterystyczne, liryczne, pastelowe brzmienie, oparte na naturalnym brzmieniu głosów oraz barwna forma wizualnego przekazu układów choreograficznych. Repertuar narodowy obejmuje pieśni i tańce z 40 regionów etnograficznych Polski. Repertuar specjalny to pieśni Chopina, Verdiego, utwory Ogińskiego, Elsnera, kolędy, pieśni wielkanocne, patriotyczne, piosenki starowarszawskie.

Mazowsze wykonuje również najpopularniejsze piosenki z 50 krajów świata, w oryginalnych językach, m.in. Argentyny, Stanów Zjednoczonych, Hiszpanii, Izraela, Libanu, Francji, Chin, Japonii, Finlandii, Egiptu, Rosji. Statystyka Mazowsza w roku jubileuszu 60 lat pracy artystycznej: ponad 6,8 tys. koncertów, 17 mln widzów, występy w 50 krajach, na 5 kontynentach oraz 278 miejscach Polski.

Mazowsze na zawsze podbiło też Wilno. To jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich zespołów wśród wileńskich Polaków. Na koncerty Mazowsza zawsze przychodziły tłumy, niezależnie czy były złe czy dobre czasy. Dla Mazowsza wilnianie zawsze mieli czas i serce. To był promyk Polski i polskości, który docierał w czasach żelaznej kurtyny. Na scenie Mazowsze śpiewało to, co wileńscy Polacy śpiewali w swoich domach, co słyszeli z ust swoich rodziców i dziadków. Dzięki Mazowszu utrzymał się w Wilnie zespół Wilia. To z Karolina docierały stroje, partytury chóralne, uczono układów tanecznych i zezwalano na ich kopiowanie. Mazowsze matkowało Wilii. Zawiąząły się przyjaźnie, trwające latami. Gdy Mazowsze w latach 70. przyjeżdżało z koncertami na Litwę, tłumy wileńskich Polaków witały gości już na dworcu. Nie obyło się bez przykrych incydentów z władzami i pouczeń w odpowiednich gabinetach...

W tym roku jubileusz 55-lecia istnienia obchodzi również zespół Wilia. 14 i 21 listopada 2010 roku uczci swój jubileusz koncertami galowymi.

Na podstawie: PAP, www.culture.pl, www.mazowsze.waw.pl, inf. wł.