30-lecie odzyskania przez Litwę niepodległości


Fot. Wilnoteka
11 marca w 30 rocznicę odzyskania przez Litwę niepodległości tradycyjnie wielotysięczny pochód przemaszerował z Placu Niepodległości, aleją Giedymina do placu Katedralnego. W marszu już szósty rok z rzędu z inicjatywy Polskiego Klubu Dyskusyjnego z biało-czerwonymi flagami uczestniczyli litewscy Polacy.




Przed 30 laty 11 marca 1990 roku deputowani do Najwyższej Rady Litwy podpisali Akt Przywrócenia Państwa Litewskiego. Akt niepodległości podkreślał prawną kontynuację niezależnego państwa z okresu międzywojennego, które utraciło niepodległość w czerwcu 1940 roku, kiedy Litwa została okupowana przez Związek Radziecki.

Za niezależnością od Moskwy opowiedziało się 124 deputowanych. Wśród nich czterech Polaków. Sesję Rady Najwyższej Litwy sowieckiej zaplanowano na 11 marca, ponieważ już 12 marca w Moskwie miał się odbyć II Zjazd Deputowanych Ludowych ZSRR, podczas którego planowano wybrać prezydenta i uchwalić ustawę o secesji ze Związku Sowieckiego, co mogłoby zablokować opuszczenie ZSRR.

Podczas historycznego głosowania, które odbyło się późnym wieczorem sześciu deputowanych – Polaków – wstrzymało się od głosu. Pół roku wcześniej rejony wileński i solecznicki ogłosiły powstanie polskich rejonów narodowych i dążyły do utworzenia polskiego okręgu autonomicznego w ramach Litwy radzieckiej.

Dzisiaj Litwini, przede wszystkim historycy starają się zrozumieć stanowisko ówczesnych Polaków, którzy obawiali się nacjonalizmu ze strony Litwinów. Byli nastawieni patriotycznie, nie ufali Polakom i nie starali się ich wciągnąć w procesy niepodległościowe. O tym między innymi rozmawiano podczas spotkania Polskiego Klubu Dyskusyjnego, zorganizowanego z okazji 30-lecia odzyskania niepodległości.


Zdjęcia: Mateusz Mozyro, Paweł Dąbrowski, archwum Wilnoteki
Montaż: Aleksanda Konina, Dominika Kukowska