25. rocznica rekonsekracji katedry wileńskiej
Wilnoteka.lt, 5 lutego 2014, 10:33
Katedra wileńska, fot. wilnoteka.lt
W środę, 5 lutego, mija 25. rocznica rekonsekracji katedry wileńskiej. Pięć stuleci świątynia służyła wiernym. Zamknięta w 1949 r. przez władze sowieckie, zwrócona została Kościołowi katolickiemu dopiero w 1988 r. Od 5 lutego 1989 r. ponownie jest najważniejszą świątynią katolicką Litwy.
Prawdopodobnie pierwsza świątynia chrześcijańska w miejscu obecnej katedry zbudowana została w czasach Mendoga, około 1251 r., na miejscu starej świątyni i gaju pogańskiego. Już po dziesięciu latach, gdy król Mendog całkowicie porzucił wiarę chrześcijańską, budowlę zburzono. Dalsze dzieje katedry wiążą się z kolejnym chrztem Litwy. W 1386 r. chrzest z rąk króla Polski, Jadwigi, przyjął Jagiełło. W latach 1387-1388 z fundacji króla Władysława Jagiełły przy Zamku Dolnym wybudowano nową drewnianą katedrę z pięcioma kaplicami i nadano jej imię św. Stanisława. Katedra niejednokrotnie ucierpiała od pożarów (w latach 1399, 1419, 1530, 1539, 1542, 1610). W 1419 r., dzięki hojności Witolda Wielkiego, powstała nowa bazylika w stylu gotyckim.
Katedra wileńska wielokrotnie była przebudowywana. Gruntownej przebudowy dokonano w 1801 r. według projektu architekta Wawrzyńca Gucewicza, który nadał jej charakter monumentalnego gmachu klasycystycznego.
Status bazyliki katedra zyskała w 1922 r., natomiast w 1925 r. nadano jej miano archikatedry. Po wielkiej powodzi 1931 r., mimo opłakanego stanu, katedra została uratowana, wzmocniono podziemia. Remont fundamentów przeprowadził profesor architektury Juliusz Kłos. W czasie badań pod kaplicą św. Kazimierza odnaleziono grobowce królewskie i puszkę z sercem króla Władysława IV oraz kryptę mieszczącą szczątki króla Aleksandra Jagiellończyka, Elżbiety (pierwszej żony Zygmunta Augusta) oraz Barbary Radziwiłłówny. Wtedy też powstało podziemne mauzoleum grobowców królewskich.
Od 1949 r. do 1988 r. katedra była zamknięta. W pierwszych latach po II wojnie światowej część dobytku oraz skarbów katedry rozkradziono, pozostałe przekazano różnym instytucjom. Później budynek katedry został przekazany Akademii Sztuk Pięknych, w roku 1956 utworzono w nim galerię obrazów. W 1989 r. kościół został rekonsekrowany, odnowiony i zwrócony katolikom.
Wileńska katedra była i nadal pozostaje miejscem wydarzeń historycznych i kościelnych. Nabożeństwa są odprawiane wyłącznie w języku litewskim.
Na podstawie: piligrimukelias.lt, poznajwilno.pl
Komentarze
#1 Fragment historii Katedry
Fragment historii Katedry WileńskiejPo zawaleniu się wieży nad Kaplicą Częstochowską w 1769 roku (zginęło wtedy sześciu księży[1]) co spowodowało częściowe zawalenie sklepień, katedrę zamknięto, a nabożeństwa tymczasowo przeniesiono do kościoła św. Jana. Odbudowę podjęto w 1777 roku z inicjatywy biskupa Massalskiego, który wysłał projekt architekta Wawrzyńca Gucewicza do akceptacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po akceptacji króla rozpoczęto budowę nowej katedry w stylu klasycystycznym, która to budowa trwała z przerwami do 1801 roku. Po śmierci Gucewicza ostatnie prace prowadził Michał Szulc. Nowa katedra zachowała trójnawowy układ wywodzący się jeszcze z gotyckiej katedry. Wschodnia fasada ozdobiona została sześciokolumnowym portykiem, a u szczytu fasady wznoszą się figury św. Kazimierza i św. Stanisława. W kolumnadzie fasady południowej ustawiono posągi królów polskich i wielkich książąt litewskich, które wykonał Kazimierz Jelski. W głównym ołtarzu znajduje się obraz Franciszka Smuglewicza Zamordowanie św. Stanisława przez Bolesława Śmiałego. Przy końcu naw bocznych umieszczono posągi Miłość Bliźniego i Miłość Boga, których autorem Tommaso Righi. Righi jest także autorem posągów w zewnętrznych niszach katedry oraz rzeźb na tympanonie i fryzu nad wejściem. Na filarach od strony głównej nawy znajdują się obrazy pędzla Franciszka Smuglewicza przedstawiające dwunastu apostołów. Na ścianach bocznych znajduje się 16 obrazów Constantina Villaniego. Świątynię otacza 11 kaplic, z czego dwie zachowały się z poprzedniej katedry: wyżej wspomniana kaplica św. Kazimierza oraz kaplica Wołłowiczowska (zwana też Królewską lub Niepokalanego Poczęcia).
W 1838 roku ułożono nową kamienna posadzkę. W 1858 roku odnowiono Kaplicę św. Kazimierza. Po powodzi w 1931 r. przy okazji remontu odkryto w podziemiach katedry zapomniane grobowce królewskie (m.in. Aleksandra Jagiellończyka oraz Elżbiety Habsburżanki i Barbary Radziwiłłówny – żon Zygmunta Augusta). Pochowany tu był też m.in. Olbracht Gasztołd (ojciec Stanisława, pierwszego męża Barbary Radziwiłłówny, najbogatszy człowiek na Litwie w swojej epoce), złożono tu też serce Władysława IV Wazy. Wtedy też założono pod katedrą mauzoleum dla prochów królewskich.
Podczas rządów radzieckich katedra została w 1950 roku zamknięta i przekształcona na magazyn. Wtedy też, 29-30 czerwca 1950 roku wysadzono w powietrze figury świętych stojące na szczycie fasady. Usunięto także liczne tablice pamiątkowe w języku polskim. Potem odbywały się tutaj koncerty organowe. 4 czerwca 1956 roku otwarto galerię obrazów.