25 lat temu rosyjskie wojska opuściły Litwę
„31 sierpnia przypada 25 lat, odkąd ostatnie wojska okupacyjne wycofały się z Litwy. To jeszcze jedna godna chwały data w stuleciu odzyskania niepodległości. To czas, w którym w warunkach pokoju wyrosło nowe pokolenie wolności” – napisano w komunikacie na stronie prezydent Litwy.
Dokładnie 25 lat temu, 31 sierpnia 1993 roku o godz. 23.46 ostatnie jednostki wojskowe rosyjskiej armii opuściły Litwę. „Było to olbrzymie zwycięstwo państwa odzyskującego niepodległość, oznaczające prawdziwy koniec okupacji” – powiedział minister ochrony kraju Raimundas Karoblis, cytowany w oficjalnym komunikacie resortu obrony.
Z okazji dzisiejszej rocznicy w południe na placu Niepodległości w Wilnie odbędzie się uroczysta ceremonia, w której wezmą udział m.in. prezydent Dalia Grybauskaitė, marszałek sejmu Viktoras Pranckietis, premier Saulius Skvernelis, przewodniczący Rady Najwyższej – Sejmu Restytucyjnego Litwy Vytautas Landsbergis i inni. Podczas uroczystości kompania honorowa wojska litewskiego odśpiewa hymn państwowy i wciągnie na maszt flagę Litwy. Następnie odbędzie się pokaz z udziałem wojskowej orkiestry. Po ceremonii Ministerstwo Ochrony Kraju zaprasza do sejmu, gdzie będzie można obejrzeć dwie wystawy: „25 lat bez wojsk okupacyjnych” oraz „Praska Wiosna – Czechosłowacja 1968”.
Armia Czerwona wkroczyła na Litwę w 1940 roku, rozpoczynając tym samym ponad 50-letnią okupację kraju. Kiedy 11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła odłączenie od Związku Sowieckiego, powstało pytanie o dalszą obecność wojsk związku na jej terenie. Dopiero 31 stycznia 1992 roku rozpoczęto negocjacje w sprawie warunków opuszczenia kraju przez obce wojsko. 8 września Vytautas Landsbergis i Borys Jelcyn podpisali umowę, która zawierała harmonogram opuszczenia Litwy przez poszczególne jednostki wojskowe.
Ogółem w czasach sowieckich na Litwie stacjonowało 5 dywizji – ok. 34,5 tysiąca żołnierzy, 1000 czołgów, ok. 180 samolotów i 1901 pancerników.
W przededniu dzisiejszej rocznicy, 30 sierpnia, Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy rozpoczęło publikowanie dokumentów instytucji władz okupacyjnych świadczących o zbrodniach popełnionych w tym kraju w latach 1944–1953 przez Armię Czerwoną. Z dokumentów wynika, że tylko od stycznia do maja 1947 roku sowieccy wojskowi stacjonujący na Litwie popełnili 206 przestępstw, w tym 9 zabójstw, liczne gwałty, 52 rozboje i 134 grabieże. Opisane są także przypadki strzelania przez pijanych żołnierzy i podpalania gospodarstw domowych. Dokumenty znaleźć można na stronie www.kgbveikla.lt.
Na podstawie: bns.lt, lrp.lt, kam.lt, PAP
