1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych
Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych został uchwalony w 2011 roku, jednak inicjatywę ustawodawczą podjął jeszcze wcześniej prezydent RP śp. Lech Kaczyński. Data została wybrana nieprzypadkowo: w tym dniu w 1951 roku w więzieniu mokotowskim w Warszawie wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość: ppłk. por. Łukaszu Cieplińskim, mjr. Mieczysławie Kawalcu, kpt. Józefie Batorym, mjr. Adamie Lazarowiczu, por. Franciszku Błażeju, por. Karolu Chmielu i kpt. Józefie Rzepce. Święto upamiętnia jednak wszystkich żołnierzy niepodległościowego i antykomunistycznego podziemia, „którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienie dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób, przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu” – jak czytamy w preambule do ustawy o Narodowym Dniu Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
„Wyklęci przez komunistów żołnierze powstania antykomunistycznego otaczani są dzisiaj czcią i szacunkiem władz państwowych i całego narodu polskiego. Ich patriotyzm, odwaga i niezłomność stanowią wzór, do którego spontanicznie odwołuje się zwłaszcza młode pokolenie. To wielki triumf tych naszych szlachetnych, prawych, zawsze wiernych Ojczyźnie rodaków, którzy w imię zasad najwyższych, konstytuujących naszą wspólnotę, podjęli bój ze złem i zniewoleniem, chociaż nie mieli szans zwyciężyć” – napisał prezydent RP Andrzej Duda w liście skierowanym do organizatorów i uczestników dzisiejszych obchodów. Prezydent podkreślił, że odrzucenie komunistycznego kłamstwa na temat walk oddziałów leśnych stanowi „prawdziwy historyczny przełom”. Podziękował wszystkim, którzy dbają o pamięć o Żołnierzach Wyklętych: badaczom, organizatorom wydarzeń okolicznościowych, inicjatorom i fundatorom pamiątkowych tablic i pomników oraz tym, którzy przez działalność edukacyjną i artystyczną przyczyniają się do upowszechniania wiedzy i pamięci o Niezłomnych.
Centralne uroczystości odbędą się w Warszawie. Prezydent Andrzej Duda złoży wieńce przed tablicami upamiętniającymi ofiary reżimu komunistycznego – przed budynkami byłej siedziby NKWD i Ministerstwa Sprawiedliwości. O godz. 12 czasu polskiego w Pałacu Prezydenckim odbędzie się wręczenie odznaczeń państwowych i nominacji generalskich. Na godz. 15 zaplanowano uroczystości z udziałem władz państwowych w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Wieczorem (godz. 18) na placu Piłsudskiego rozpocznie się centralna część obchodów – uroczysty Apel Pamięci z udziałem m.in. prezydenta Andrzeja Dudy.
Oprócz tego uroczystości związane z Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych, okolicznościowe apele pamięci, wystawy, prelekcje, koncerty, biegi, marsze i wiele innego typu wydarzeń odbywać się będą na terenie całego kraju.
Terminem „żołnierze wyklęci” określa się uczestników ruchu partyzanckiego, którzy w latach 1944–1956 (ostatni ukrywający się partyzant zginął w walce w 1963 roku) stawili opór sowietyzacji Polski i toczyli walkę ze służbami bezpieczeństwa ZSRR i podporządkowanymi im służbami w Polsce. Po raz pierwszy został użyty przez Leszka Żebrowskiego w tytule wystawy „Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.” zorganizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim. Termin upowszechnił następnie Jerzy Ślaski, który w 1996 r. wydał książkę o takim właśnie tytule.
Nie jest znana dokładna liczba wszystkich osób zaangażowanych w antykomunistyczną konspirację. „Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956” podaje, że we wszystkich organizacjach i grupach konspiracyjnych działało 120–180 tysięcy członków. Tworzyli oni bardzo niejednorodną grupę działającą w kilku organizacjach, w tym m.in. w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość, Ruchu Oporu Armii Krajowej, NIE, Narodowych Siłach Zbrojnych czy Konspiracyjnym Wojsku Polskim.
Podziemie niepodległościowe aktywnie działało także na Kresach Wschodnich, włączonych w wyniku umowy PKWN do ZSRR we wrześniu 1944 roku, szczególnie na ziemi grodzieńskiej, nowogródzkiej i wileńskiej. Polska partyzantka na Wileńszczyźnie funkcjonowała zasadniczo w okresie od wiosny 1943 r. do lata 1945 r., kiedy ostatnie oddziały zostały ewakuowane na teren Polski.
Z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych portal Polskieradio.pl przygotował serwis tematyczny poświęcony polskiemu antykomunistycznemu podziemiu niepodległościowemu. Pod adresem zolnierzewykleci.polskieradio.pl znaleźć można wiele informacji dotyczących zarówno sylwetek poszczególnych partyzantów, jak również dokumenty i materiały audiowizualne poświęcone historii i pamięci bohaterów podziemia antykomunistycznego.
Na podstawie: prezydent.pl, PAP, polskatimes.pl, Wikipedia
